Bản ngã là “thế giới của cái tôi” và nó chẳng đời nào chấp nhận “thế giới chẳng phải tôi”. Chính nơi đây là nguồn căn, cội rễ đã đưa đến đối kháng và mâu thuẫn, sự mâu thuẫn này là nguyên nhân tạo tác đại bi kịch của kiếp nhân sinh…

 Thực chất của bản ngã là hay phóng chiếu “thế giới của nó” ra bên ngoài, hình ảnh mà nó cảm nhận được chỉ là sự phản chiếu chính nó lên trên thực tại ngoại giới. Do đó thực tại mà nó cảm nhận chẳng qua là một thực tại “méo mó”, chưa bao giờ nó “trực nhận” một thực tại chính xác như ngoại giới “đang là”.

  Chuyện ngụ ngôn kể rằng “Có một anh chàng nọ, một hôm bị mất đồ, kiếm mãi trong nhà mà chẳng thấy nên tâm trạng rất buồn rầu, anh sanh tâm nghi ngờ đủ thứ. Do tâm trạng không vui nên khi ra ngoài thấy những người hàng xóm của mình ai nấy đều có tướng ăn trộm hết. Bỗng một hôm, anh tình cờ tìm thấy món đồ mà mình tưởng đã mất, từ đó về sau, anh thấy hàng xóm của mình ai nấy cũng đều có tướng thiện lương cả…”.

“Tình yêu bấy lâu ngủ say trong đáy tim vươn mình lên, và gây bạo động”, đây là lúc “thế giới của cái tôi” xác lập hình ảnh “cái của nó” lên ngoại giới và thực thi “giấc mộng bá quyền”. Nói cách khác, bản ngã đã định vị được đối tượng nó yêu và rắp tâm đòi quyền chiếm hữu. Ngay đây điệp khúc tình yêu bắt đầu vang vọng trên mọi cung bậc, hạnh phúc lẫn khổ đau, vừa yêu vừa hận, nửa thích thú nửa nhàm chán, lúc đam mê lúc lại hờ hững, lúc muốn bỏ đi lúc lại quyến luyến chẳng rời, nửa như thân thương nửa như xa lạ, vừa đắm say vừa bất mãn, lúc muốn quên đi nhưng lại nhớ mãi…. Thế nên nhạc sĩ họ Trịnh đã than thở ” Tình ngỡ đã quên đi nhưng tình bỗng lại về, người ngỡ đã xa xăm nhưng người vẫn quanh đây…”.

  Trong tình yêu, “cái tôi” luôn chới với giữa “mộng” và “thực”, giữa “thế giới của cái tôi” và “thế giới chẳng phải tôi”, do bản chất của “cái tôi” luôn phóng chiếu ra bên ngoài tìm cầu chính “nó” (đặc tính ảo tưởng hóa cuộc đời) và thực tại ngoại giới lại là tấm gương phản chiếu “thế giới ảo giác của cái tôi” nhưng ngoại giới lại thuộc về “thế giới chẳng phải tôi”. Đó chính là điều nghiệt ngã nhất của kiếp nhân sinh.

  Do đó trong tình yêu, vừa đam mê lại vừa bất mãn, vừa yêu thương lại vừa đau khổ… Những cơn sóng ảo giác nổi lên cuồn cuộn hòa quyện nơi biển thực tại mênh mông đã vùi dập cuốn phăng đi “cái tôi ” nhỏ bé đáng tội nghiệp và suýt nữa nhấn chìm nó. Ngay đây cái tôi đã tự lừa dối chính nó, vì giữa mộng và thực luôn có khoảng cách, cái bên trong và cái bên ngoài có đời nào giống nhau đâu, ảo giác và hiện thực chẳng thể nào rung cảm trên cùng một tần số, “thế giới của cái tôi” có bao giờ chấp nhận “thế giới chẳng phải tôi”.

Đó là sự đối kháng, mâu thuẫn giữa “cái tôi” và “cái chẳng phải tôi”, từ đây đã dẫn đến đại bi kịch của kiếp nhân sinh. Tình yêu muôn đời vẫn là cuộc chiến tranh kéo dài bất tận không đoạn kết, vì nơi đó không có kẻ thắng và người bại.