Chả biết tự khi nào, lì xì đầu năm trở thành gánh nặng, thành sự khó chịu, sự... nhiều khi không kể được.

   Vừa đến cơ quan, em kế toán đã nhô ra cười tươi như hoa, nhưng giọng lại hạ xuống: Cháu nhà anh về chưa? Hớn hở nghĩ cô ấy quan tâm con gái mình nên cũng cười toe trả lời: Ngày kia cháu về. Giọng em hạ hơn chút nữa: Anh bảo cháu đổi cho em ít tiền mới...   

   Vào phòng, ngồi chưa ấm chỗ, em thủ quỹ lại thò vào: Anh, nhờ cháu đổi hộ ít tiền mới...  Đơn giản chỉ vì con gái tôi làm tại chi nhánh một ngân hàng ở TP.Hồ Chí Minh.

   Đến kế toán và thủ quỹ, những người hay được nhờ đổi tiền mà giờ phải đi nhờ là có vẻ căng rồi.   

   Vâng, nó là “vấn nạn” lì xì. Vốn dĩ nó là một mỹ tục rất đẹp từ các cụ xưa. Mùng một Tết, con cái cháu chắt xếp hàng mừng tuổi chúc tết ông bà bố mẹ, sau đó thì cháu chắt lại đứng để được người lớn lì xì. Bắt buộc phải có là cái phong bao màu đỏ. Và, tiền trong ấy chỉ là tượng trưng, là tiền mới được tích cóp để dành từ trong năm. Tiền ấy là tiền lấy may, lấy khước đầu năm chứ không phải là tiền để... làm giàu, hoặc như giờ  hay nói, cao cả hơn, lương thiện hơn, là để sắm áo quần, sách vở, thậm chí là mua xe đi học... 

   Chả biết tự khi nào, lì xì đầu năm trở thành gánh nặng, thành sự khó chịu, sự... nhiều khi không kể được.   

   Một số tờ báo dịp này mở hẳn diễn đàn con dâu mừng tuổi bố mẹ chồng thế nào, đọc mới thấy...  thảm cảnh. Nhiều ông bố bà mẹ chồng nhân dịp này... làm tiền con dâu, nhưng cũng nhiều cô dâu lại... ky bo tính toán đến từng trăm ngàn mừng tuổi bố mẹ chồng. Cả hai phía đều khiến người đọc phải... mếu thay vì cười.   

Chả biết tự khi nào, lì xì đầu năm trở thành gánh nặng,

thành sự khó chịu, sự... nhiều khi không kể được.

Tôi thì năm nào cũng được con gái sắm sẵn cho hàng trăm cái phong bao đỏ chói để đựng tiền lì xì cho các cháu con hàng xóm và con bạn bè, nhưng rồi phần lớn là... không dùng. Bởi ban đầu cho vào đấy những tờ mười hoặc hai chục ngàn mới coong, đúng nghĩa tiền lì xì, nhưng lúc lâm vào “thực tế” thì thấy nó hẻo quá, thế là lại rút tờ 5 chục hoặc 100 ngàn, chứ một hai chục thấy nó... thế nào ấy, dù mình chỉ lì xì chứ không nhận lại vì con lớn rồi.

Thêm nữa, nhiều đứa được đưa phong bao lì xì, nó bóc ngay ra lấy tiền rồi…  bỏ phong bao lại, thậm chí vất ngay tại chỗ. 

Và phần lớn những người khác cũng thế, nên cái sự chuẩn bị phong bao đỏ lì xì hay bị phá sản, mà thường rút tiền tươi trong túi ra… phát. Mất hẳn ý nghĩa lì xì.   

Và nó nhiều bi kịch lắm. Đa phần là... một đổi một. Bên này lì xì 100.000 đồng thì bên kia cũng... y như rứa, nó vừa vui vừa hài hước. Nếu lỡ bên này có một đứa con, lì xì trước 200.000 đồng thì bên kia lì xì lại cho 2 đứa mỗi đứa 100.000 đồng, hòa.   

Bọn trẻ con cũng nhuốm máu kim tiền từ...  Tết, nhận tiền xong đếm ngay, rồi thậm chí là… khoe nhau trước mặt người vừa lì xì: Của em 5 chục, của chị 100. Rồi đứa con sếp và đứa con không phải sếp cũng khác nhau, và chúng cũng bì nhau dù có thể chả hiểu lý do sự khác nhau ấy…

Ngượng nhất là một số trẻ con giờ khi được lì xì ít có khi... không chịu lấy, lắc đầu nguây nguẩy hoặc phán luôn: Ít quá không thèm, dù chắc chắn trước Tết đã được bố mẹ dặn dò rất kỹ. Nhưng chúng tinh lắm, cũng lì xì nhưng sao chú kia tờ to cô này tờ nhỏ.

Lì xì và mừng tuổi hiện nay nó không còn trong trẻo vô tư và thiêng liêng xúc động như ngày xưa. Giờ tiền đúng nghĩa là tiền, mừng tuổi hay lì xì gì thì đều phải là tờ có giá trị. Chưa kể lì xì cho con người ta xong thì... chờ người ta lì xì cho con mình, thấy ít hơn là... không vui.

Và ngay cả các ngân hàng mấy năm trước cũng vào cuộc, cứ giáp Tết là phát hành tiền mới để phục vụ cho việc lì xì...

Ở những phạm vi khác, lì xì hay mừng tuổi bây giờ đồng nghĩa với... lại quả. Thay vì cồng kềnh lễ tết như xưa, người ta làm một cái phong bì nhỏ gọn.

Ngày xưa “Mùng một tết cha, mùng 2 tết mẹ, mùng 3 tết thầy”… Tết, vừa là danh từ vừa là động từ. Đồ để tết thì tùy tâm, nhưng phải rất là trịnh trọng, đặt vào mâm đội đến. Giờ giản tiện, là cái phong bì. Nên việc ngân hàng nhà nước năm nay thông báo không cho in tiền mệnh giá nhỏ dịp trước tết là việc làm hợp lý. Ngoài việc giảm chi phí in tiền rất lớn thì nó cũng hạn chế việc lì xì biến tướng.

Nhưng mới đây, có một ông bạn vừa nói với tôi: Chuẩn bị 10 triệu đồng tiền 100 ngàn mới để lì xì. Ơ, thế việc hạn chế in tiền mệnh giá nhỏ nó… vô tác dụng à, nó kích cầu lì xì tiền to à. Nhưng, chắc những người như lão bạn tôi kia không nhiều lắm trong xã hội

Thủ tướng cấm đi Tết, có khi lì xì lại phải mang thêm “sứ mệnh” mới. Là nói thế, chứ lệnh của Thủ tướng chắc là phải được thực hiện nghiêm. Và việc không in tiền mới, có khi lì xì được trở về đúng nghĩa…

Văn Công Hùng