Quê hương! Hai tiếng thân thương mà mỗi khi cất lên ta nghe da diết tiếng lòng. Quê hương là chùm khế ngọt, quê hương là con diều biếc, là cầu tre nhỏ, là vòng tay ấm, là vàng hoa bí… Quê hương là để yêu – vì những điều đáng tự hào!

Tôi cũng vậy. Tình yêu tôi dành cho quê hương là vô bờ bến – nơi tôi sinh ra, lớn lên, trưởng thành. Gần nửa đời người, với một người con xa xứ, ngẫm lại quê hương với biết bao kỷ niệm, ít nhiều đã đọng lại trên hành trình cuộc đời của mình. Dù đi đâu về đâu, xin cảm ơn những kỷ niệm một thời để trải, để nhớ, và để hoài niệm.

Một trong những kỷ niệm đẹp, mãi theo suốt cuộc đời tôi chính là câu chuyện bố tôi kể về loài tầm gửi, một bài học sâu sắc cho hiện tại và tương lai.

Khi còn bé, tôi hay theo bố vào rẫy. Vào buổi trưa, như bao ngày khác, sau khi công việc của bố kết thúc, ăn cơm trưa và nằm nghỉ dưới những tán cây cà phê, bố chỉ trên cao nơi dãy hàng cây bơ cao ngút trên nền trời xanh:

- Con có thấy gì trên những tán bơ kia không?

Tôi quan sát và trả lời:

- Dạ, là lá cây thưa bố.

- Đúng rồi. Nhưng con thử quan sát lại xem.

- Dạ, chỉ là những chiếc lá xanh đang đung đưa theo chiều gió.

- Hãy thử lại lần nữa. Lần này, con hãy nhắm mắt lại. Mở mắt ra con sẽ thấy.

Tôi nhắm mắt lại theo lời bố. Khi mở mắt ra, tôi cũng chỉ thấy lá của cây bơ trên những ngọn cây của chúng. Có thấy gì đâu. Thật đau đầu và hại não. Cắt đứt dòng suy nghĩ, bất chợt, tôi đã phát hiện ra một chi tiết quan trọng. Đúng là lá cây không sai không khác, nhưng tôi đã phát hiện ra lá, nhưng là một loại lá khác hoàn toàn so với những chiếc lá còn lại.

- Con thấy rồi bố. Con thấy những chiếc lá lạc lối giữa những chiếc lá còn lại bố ạ. Nó là gì vậy bố?

- Đó là lá của một loài cây mang tên tầm gửi.

- Tầm gửi, lần đầu con nghe bố ạ. Nó là cây gì ạ?

- Tầm gửi là tên gọi chung cho các loài cây sống ký sinh trên cây chủ, thường là các cây thân gỗ. Cây tầm gửi có nhiều loài, có loài chỉ sống được trên một loài cây chủ, có loài sống được trên nhiều cây chủ. Ngoài ra, trên cùng một cây chủ, có thể có nhiều loài mọc ký sinh.

- Tầm gửi nghĩa là “kẻ trộm trên cành cây” hay “phân trên cành cây”.

- Tầm gửi sống ký sinh trên các loài cây chủ, hút chất dinh dưỡng của cây chủ và thậm chí giết chết cây chủ. Chúng thường xuất hiện ở những nơi chim muông để lại... chất thải. Tầm gửi có tốc độ phát tán rất nhanh, quả của một số loài tầm gửi chín sẽ nổ tung và bắn các hạt đi xa tới 15m. Các hạt bám vào các cây khác, nảy mầm và bắt đầu một chu trình sống mới.

- Người xưa nói: “Khi thành công đến quá nhanh, sẽ dễ kéo theo những cám dỗ quá lớn”. Ví như cây bơ kia, khi vươn mình trên bầu trời, những hạt giống tầm gửi đầy đủ nhân duyên chúng sẽ bám vào, ký sinh và cộng sinh.

- Sau này con sẽ hiểu. Mỗi người chúng ta sống trên cuộc đời này, đều có xuất phát điểm, không ai giống ai. Nhưng sẽ có điểm chung mà ai trong chúng ta sống trên cuộc đời này trước sau sẽ gặp phải, đó chính là cám dỗ trên đỉnh vinh quang. Ví như cây bơ kia, lúc hiện hữu trên cuộc đời này nó chưa là gì cả. Nhưng theo thời gian, đầy đủ nhân duyên phát triển, lớn dần lên, càng lên cao cây bơ sẽ gặp những chướng ngại. Mà chướng ngại ở đây đó là những loài ký sinh, cụ thể là loài tầm gửi. Cũng như vậy, đời người cũng thế, cũng như cây bơ kia. Trên đỉnh vinh quang, chúng ta sẽ có mọi thứ: tiền tài, danh lợi, sắc đẹp… đó là mặt phải của nó. Còn mặt trái, mấy ai để ý và quan tâm. Đó là cám dỗ, đánh mất chính mình. Vinh quang được ví như một đồng xu hai mặt, mặt trái và phải, không thể tách rời phải và trái. Có phải ắt có trái và ngược lại, không ai chọn mặt kia và bỏ mặt còn lại. Đã là vinh quang thì phải có hai mặt của nó. Con trai hãy nhớ, sau này trên đỉnh vinh quang, con cần chút bản lĩnh để vượt qua mọi cám dỗ, thử thách.

Quy luật tự nhiên mà ai trong chúng ta đều biết, nước lên thì thuyền lên. Áp lực và sự nổi danh cũng như thuyền với nước. Càng nổi danh nhiều, áp lực càng lớn. Và một trong những áp lực chính là làm sao chống lại những cám dỗ, làm sao để đối diện với những cám dỗ, nhận diện và chuyển hóa.

Cám dỗ thì muôn hình vạn trạng, có thô có tế… Khi chưa có gì, nó không xuất hiện, nhưng không có nghĩa là nó không tồn tại. Nó vẫn có đó, là những hạt giống đang ngủ yên, chờ đợi đầy đủ nhân duyên chín muồi sẽ nảy mầm, hiện hữu, đơm hoa kết trái. Nhưng khi vinh quang đến, nó sẽ âm thầm lặng lẽ xuất hiện. Chủ quan là không có gì, đừng lo, sẽ không mắc sai lầm, yên tâm đi, làm gì đến mức như vậy, thừa và lo xa quá… một loạt những lời biện bạch. Không sao đâu, đến lúc sao rồi biết.

Nói là một chuyện, khi cám dỗ đến, thoát khỏi muôn trùng vây ấy, thật khó.

Người xưa đã đề cập về hậu quả của cái bả danh lợi vinh hoa. Trên đỉnh cao của danh vọng, người ta dễ ảo tưởng về quyền lực vô hình và tầm ảnh hưởng của mình. “ATSM” – ảo tưởng sức mạnh là vậy. Trước cám dỗ, người ta cần hơn cả lòng quả cảm. Người ta cần cả sự tỉnh táo và khôn ngoan.

Cám dỗ trên đỉnh vinh quang không đáng sợ như con người ta nghĩ, chiến thắng chính mình mới là điều quan trọng.

“Dẫu tại bãi chiến trường
Thắng ngàn ngàn quân địch
Tự thắng mình tốt hơn
Thật chiến thắng tối thượng”.

Chút bản lĩnh trên đỉnh cao của vinh quang đó là chiến thắng chính mình, chiến thắng những thú vui tạm bợ dục vọng tầm thường.

Cảm ơn bố vì bài học mà người dành cho con. Con mãi khắc ghi câu chuyện về loài tầm gửi, giá trị cho hiện tại và tương lai.

Tâm Năng