Tôi được thầy giáo dạy rằng: “Cuộc đời người như một dòng sông, lớn lên các con sẽ hiểu rõ điều này”. Ồ! Đời người ư! Sao lại giống như một dòng sông nhỉ? Sao mình lại không biết liền ngay bây giờ được? Tôi đã tự hỏi chính mình như vậy?

   Các bạn nghĩ sao, cuộc đời các bạn đã trải qua những gì? Cái mà những bậc cao niên gọi là thăng trầm của cuộc sống. Còn có những khúc quanh, những nốt thắt éo le của cuộc sống nữa? Cũng có lúc dòng sông cuộc đời đang êm đềm chảy bỗng dưng đổ thác ầm ầm. Ai đã từng như vậy thì hãy nhắm mắt lại, hít một hơi đầy phổi, mở lòng bàn tay ngửa ra đón nhận tất cả quá khứ của chính bạn, chẳng phải bạn đang sống đó sao? Những giây phút bế tắc đã từng có đó nhưng đã qua rồi. Những thời khắc huy hoàng của bạn đã có đó bây giờ nó chỉ là một ký ức đẹp. Những cái gì đẹp hãy để cho nó đẹp còn những thứ nghiệt ngã, khó khăn, gian khổ đã từng lưu dấu trong đời bạn thì sao? Nếu không có nó, nếu chúng ta chưa từng trải qua những bài học này thì sao? Bạn có phải là bạn bây giờ không? Nếu lịch sử 5 năm, 10 năm trước sửa đi một chi tiết nhỏ này trong đời bạn, bạn có đủ sức để ngồi ở vị trí hiện tại không? Những bài tập căng cơ và những giọt mồ hôi bị cắt giảm, liệu một đấu sĩ Vovinam có tung ra những cú đánh đủ nhanh, mạnh và chính xác không?

   Trong khi nghĩ về những điều này, bạn hãy ngắm nhìn dòng sông tâm thức của bạn trôi qua. Những suy nghĩ của bạn trôi qua chầm chậm có lúc chúng tăng tốc và trở nên nhanh, nhanh hơn, nhanh hơn nữa. Bạn như một người ngồi trên bờ chỉ ngắm nhìn, đừng nhảy vào, đừng nhảy xuống sông để bắt lấy những cái bóng của suy nghĩ chính mình. Đừng bắt lấy những kỉ niệm ngọt ngào để rồi bạn đắm chìm trong đó, bạn vẽ ra cả một thế giới mộng mị ở bên trong, rồi cười vui khi đang ngồi bất động. Nếu cười nhiều bạn cũng sẽ khóc đấy, khóc bằng với lượng cảm xúc mà bạn đã cười, như thế thì mới có sự cân bằng của cuộc sống, của thế giới này. Khoa học gia gọi đó là điểm zero của cuộc sống, điểm cân bằng. Cho nên bạn chỉ cần nhìn những kỷ niệm ngọt ngào như chúng đang là vậy! Chớ có nhảy xuống bắt lấy chúng. Nếu làm điều ngốc nghếch này, nhảy xuống và ôm lấy những điều đẹp này, bạn sẽ dễ bị đắm chìm trong đó. Bạn sẽ hiểu cảm giác của một chú chuột ướt, tội nghiệp là như thế nào? Chú chuột ấy nói: “Phải chi ngày ấy không trôi qua”, “phải chi anh ấy hay cô ấy đừng rời xa tôi”. Có câu chuyện về hai chàng trai trong bệnh viện tâm thần. Anh A, anh B cùng nói chuyện với bác sĩ về nguyên nhân bệnh tình của mình. Anh A nói: “Vì không lấy được cô X làm vợ nên tôi bị điên như thế này”. Anh B thì nói: “Vì đã lấy được cô X làm vợ nên tôi bị điên như thế này”. Ồ! Tại sao lấy được cũng điên và không lấy được cũng điên? Chớ có cười nhiều, các bạn rõ nguyên nhân rồi còn gì.

“Cái vòng tình ái cong cong,

Kẻ trông ra khỏi, người mong nhảy vào”.

   Ngọt ngào nhiều sẽ khiến bạn dễ bị tiểu đường, đắng cay nhiều sẽ khiến bạn bị đau tắc ruột. Chẳng sớm thì muộn điều đó sẻ diễn ra thôi, bạn có thể thử mà, quyền quyết định nằm ở nơi bạn.

   Và rồi, cũng có những kỷ niệm đau khổ nữa, nó trôi qua dòng sông tâm thức này. Bạn ứng xử như thế nào, lần này nhảy xuống để xua đuổi à, bạn càng đuổi nó càng ở lại và càng mạnh thêm lên. Nếu bạn cố xua giận đi, giận sẽ càng nhiều. Cũng vậy, cố xua đuổi buồn đi nỗi buồn sẽ càng lớn. Bạn biết làm thế nào rồi đấy? Đôi lúc bạn chỉ cần ngồi đó ngắm nhìn vậy là đủ. Đối với tất cả các cảm xúc khác diễn ra trong tâm của bạn cũng vậy. Cho dù chúng có đủ mọi trạng thái, mọi cấp độ đi nữa. Bạn chỉ cần định tâm ở một vị trí như người ngồi trên dòng sông, anh ta không nhảy xuống sông, anh ta không bị đồng hóa với dòng sông, anh ta đơn giản chỉ ngồi ở phía trên một tảng đá dưới một gốc cây bên cạnh dòng sông. Bạn sẽ học hỏi được nhiều thứ và có thái độ bình thản, an nhiên trước mọi thứ đổi thay của cuộc đời bạn. Nhiều người đã làm, nhiều người đã thành công rồi. Bây giờ là phần của bạn. Đôi lúc bạn ngại ngùng tiến về phía trước nhưng cuộc sống này luôn luôn thay đổi, vận hành là quy luật của cuộc sống. Không cái gì đứng yên mãi mãi cả, cũng như không có triều đại hay tổ chức nào bền vững mãi mãi cả. Không một cái gì đứng tại một chỗ của nó, bản thân bạn cũng vậy? Bạn sẽ thay đổi chính bản thân bạn bằng cách làm cho mình đỉnh đạc hơn, làm cho mình chính chắn hơn, làm cho suy nghĩ của mình chín mùi hơn. Mọi thứ rồi sẽ diễn ra, mọi thứ không dừng lại, như một người không bao giờ tắm hai lần trên một dòng sông. Dòng sông quá khứ sẽ qua đi, dòng sông tương lai sẽ đến, kể cả ngay trong giây phút hiện tại mọi thứ vẫn luôn thay đổi. Nếu nhìn mọi vật với cấp độ của nguyên tử, bạn sẽ thấy bạn không phải là chính mình. Bạn đang ngồi đó bất động nhưng có một nhà máy sản xuất đang chạy ở bên trong cơ thể. Bộ máy những hooc môn, những mạch máu, tim, gan, phổi, bao tử, các tuyến bài tiết đang làm việc. Bạn ngồi đấy bất động nhưng bên trong bạn lúc nào cũng sống động. Một cơ hội mở ra cho bạn, bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu bạn vẫn luôn thay máu từng ngày, từng giờ, từng phút, từng giây và bất cứ khi nào bạn ý thức về chính bản thân bạn. Bạn đang nuôi dưỡng về chánh niệm, về từ bi, về trí tuệ, về những điều sâu xa, sâu sắc của cuộc sống.

   Mọi người thường hay nói “khôn không đến trẻ, khỏe không đến già”. Già, trẻ ở đây có thể nói về mặt phương diện thời gian. Người già thì không còn sức khỏe, còn người trẻ thì không đủ trí khôn. Nhưng nếu bạn luôn luôn quan sát, luôn thúc đẩy chính mình ngay khi bạn còn sức khỏe, còn tuổi trẻ để nhận thức tu sửa bản thân, bạn cũng có thể đạt được trí khôn, tuệ giác siêu việt. Đức Phật 29 tuổi, Ngài đã nhận thức được bản chất ảo ảnh của thế giới, 35 tuổi Ngài đạt đến trí tuệ giải thoát. Các bậc thánh khác cũng vậy. Chúng ta đã lãng phí bao nhiêu thời gian rồi?

   Phật đã là một nhân chứng sống đi vào lịch sử, một nhà cách mạng của thế giới Ấn Độ cổ xưa, nơi mà người ta quan niệm đến già mới được đi tu thì Phật làm ngược lại. Ngài đi tu ngay khi ngôi vị đế vương đang chờ, ngay khi sức khỏe đang tràn trề, ngay khi khao khát bên trong đang cháy bỏng, trái tim đang vẩy gọi. Còn bạn thì sao? Chớ có chần chờ! Dòng sông tâm thức của bạn đang chầm chậm chảy. Đau khổ hay bình an, bất hạnh hay thanh thản, bạn có quyền quyết định với thế giới của chính mình.

Tâm Hạnh